Սարդարապատի hուշահամալիրը կառուցվեց 1968 թվականի մայիսին՝ Սարդարապատի ճակատամարտում հայ ժողովրդի հաղթանակի 50—ամյակի առիթով։ Հուշահամալիրի կառուցման մեջ ներգրավվում են քանդակագործներ Սամվել Մանասյանը եւ Արշամ Շահինյանը։ Նախագծի ճարտարապետ է նշանակվում Ռաֆայել Իսրայելյանը։ Հետո հրավիրվում է Արա Հարությունյանը։ Հայոց ազգագրության եւ ազատագրական պայքարի պատմության թանգարանը այցելուների առաջ իր դռները բացեց 1978 թվականի սեպտեմբերի 13—ին։
«Հուշահամալիրի կառուցման համար Արմավիրի շրջանի շուրջ 42 գյուղեր գումարային ներդրում արեցին։ Գտնվեցին շինարարներ, քարտաշներ, որմնադիրներ ու քանդակագործներ, եւ նրանց գործի «գլխին» կանգնեց հրաշալի ճարտարապետ, հզոր անհատականություն Ռաֆայել Իսրայելյանը։ Ստեղծվեց այդ ճշմարիտ օրերի վկայությունը։ Սկզբից կառուցվեց աստիճանախումբը դեպի ցուլերը, ապա զանգակատունը, որ դժվարին օրերին պիտի կանչեր իր հերոս զավակներին՝ հանուն հողի ու ժողովրդի փրկության։ Հետո կերտվեցին քարե արծիվներն ու հաղթանակի պատը, որի վրա քանդակված են մեր ժողովրդի բոլոր խորհրդանիշները։ Իսրայելյանը միայն դժվարացավ կառուցել ազգագրական թանգարանի շենքը, ֆինանս էր պետք, մեծ կառույց էր։ Այն հաջողվեց շահագործման հանձնել միայն տարիներ անց։ Շատ մարդամոտ անձնավորություն էր։ Երբ մեր մտերմության լույսի ներքո ինձ ձայն էր տալիս, կանչելով՝ Ռաֆո, արդեն գիտեի՝ գինու ժամն է։ Բերում էի, մի պատի տակ նստում, երկար զրույց էինք անում։ Կենդանի լեգենդ էր, դաս ու դպրոց էր։ Նրանից կարելի էր ամեն քայլափոխի հայոց լեզու եւ պատմություն սովորել։ Այդ պատմագրության մեջ երեւում էր Իսրայելյանի ներաշխարհի շքեղությունը՝ դեպի քանդակագործությունը, մեր ժողովրդի հավերժական կոթողներին վերասլաց տեղ տալու հնարավորությունը»,–այս մասին «ՀՀ»—ի հետ զ ... Կարդալ շարունակությունը »