Նախագահ Սերժ Սարգսյանի մոտ հունիսի 29—ին տեղի է ունեցել քննարկում բյուջետային միջոցների արդյունավետ կառավարման, իրականացվող պետական ծրագրերի հանդեպ վերահսկողության ուժեղացման եւ կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցմանը միտված հարցերի շուրջ, հայտնում են ՀՀ նախագահի մամլո գրասենյակից։
Հանդիպմանը մասնակցել են ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը, փոխվարչապետ, տարածքային կառավարման նախարար Արմեն Գեւորգյանը, ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արթուր Բաղդասարյանը, նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Վիգեն Սարգսյանը, գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը, ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Գորիկ Հակոբյանը, ոստիկանապետ Վլադիմիր Գասպարյանը, նախագահի գլխավոր խորհրդական Արամ Ղարիբյանը, վերահսկիչ պալատի նախագահ Իշխան Զաքարյանը, ԱԺ ֆինանսավարկային եւ բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Գագիկ Մինասյանը, կառավարության աշխատակազմի ղեկավար Վաչե Գաբրիելյանը, ֆինանսների նախարար Դավիթ Սարգսյանը, արդարադատության նախարար Հրայր Թովմասյանը, նախագահի վերահսկողական ծառայության պետ Հովհաննես Հովսեփյանը, հատուկ քննչական ծառայության պետ Վահրամ Շահինյանը, գլխավոր դատախազության պետական շահերի պաշտպանության վարչության պետ Արմեն Նիկողոսյանը, վերահսկիչ պալատի նախագահի տեղակալ Լեւոն Յոլյանը։
ՀՀ նախագահն ասել է. «Բարեւ ձեզ,
Այսօր մենք հավաքվել ենք շարունակելու մեր քննարկումները բյուջետային միջոցների արդյունավետ կառավարման, իրականացվող պետական ծրագրերի հանդեպ վերահսկողության ուժեղացման եւ կոռուպցիոն շղթաներից ձերբազատման հարցերի շուրջ։ Այս թեմայով մենք վերջին տարիների ընթացքում բազմաթիվ հանդիպումներ ունեցել ենք։ Ես կարծում եմ, որ մեզ հաջողվել է բավականին ուժեղացնել վերահսկողական բաղադրիչը, եւ այսօր որեւէ մեկը, ով մտադրվել է ինչ—ինչ մեքենայություններ անել, չի կարող հանգիստ լինել, որ վաղն իր ետեւից չեն գալու ու բացատրություններ չեն պահանջելու։ Ես կարծում եմ, որ սա չափազանց կարեւոր ձեռքբերում է։ Առաջընթաց ունենք նաեւ գնումների կազմակերպման գործընթացի կանոնակարգման եւ տեխնիկական—կազմակերպչական հարցերում։ Սա է իրականությունը։ Բայց ակնհայտ է, որ սա մեծ գործընթացի ընդամենը սկիզբն է։
Այո, հիմնական սխեմաները, որոնք աշխատել են տարիներ շարունակ եւ, եթե ազնիվ լինենք, պետք է ասենք՝ տասնամյակներ շարունակ, բոլորիս հայտնի են։ Մենք տեսել ենք բազմաթիվ դեպքեր, երբ գերատեսչությունների կողմից իրականացվող մրցույթները շահում են նույն կազմակերպությունները կամ նույն մարդիկ, ովքեր կանգնած են այդ կազմակերպությունների հետեւում։ Տեսել ենք բազմաթիվ դեպքեր, երբ պետական գնումներով ձեռք բերված ապրանքներն ու ծառայություններն ավելի թանկ են, քան դրանք առկա են շուկայում։ Մենք տեսել ենք բազմաթիվ դեպքեր, երբ այդ մրցույթները շահում են կազմակերպություններ եւ մարդիկ, ովքեր առնչություն չունեն տվյալ ոլորտների հետ։ Շինարարական մրցույթները շահում էին, հիմա էլ շահում են մարդիկ, ովքեր շինարարության հետ կապ չունեն։ Այնուհետեւ այդ աշխատանքները ինչ—ինչ պայմաններով ստիպված են լինում կատարել ուրիշների միջոցով։ Խոսքս դասական եղանակներին չի վերաբերում։ Եվ ամենավատն այն է, որ այդպիսի դեպքերում փաստաթղթերը կազմում են շատ ճիշտ, օրենքի տառին համապատասխան։ Եվ շատ դեպքերում այդպիսի մարդկանց ձեռքից բռնելը դժվար է լինում։ Բայց մենք շատ հստակ գիտենք կամ գոնե կասկածում ենք, որ դեպքն այդպիսին է։ Ասածս հետեւյալն է, որ փաստաթղթերի ճիշտ կազմումը դեռեւս երաշխիք չէ, որ գործընթացն ընթանում է արդար, արդյունավետ եւ պետության համար ընդունելի եղանակով։ Այսինքն՝ այսպիսի դեպքերում միշտ չէ, որ մենք կարողանում ենք պետական միջոցներն արդյունավետ օգտագործել, մինչդեռ՝ պարտավոր ենք։ Մենք այլ ճանապարհ պարզապես չունենք, եւ մեր ջանքերն այդ ուղղությամբ, իհարկե, պետք է ավելացնենք։ Այո՛, այս փուլում, երբ պետությունն ինքն է ամենաբարձրը խոսում առկա թերությունների մասին, հրապարակավ մատնանշում ռիսկային ոլորտները, կարող ենք ունենալ նաեւ հասարակական ընկալում, թե ամենուր եւ ամեն ինչը կոռումպացված է, կոռուպցիան իբր աճում է, պետական միջոցներն իբր համատարած թալանվում են. մանավանդ, որ մենք շահարկողների պակաս չունենք։ Մենք այս վտանգը շատ լավ հասկանում ենք։ Բայց սա է այն անխուսափելի ճանապարհը, որ մեզ կտանի դեպի ցանկալի հանգրվան։ Մենք չենք կարող առաջվա պես ամեն ինչը պահել փակի տակ, որպեսզի կոռուպցիայի ավելացման ընկալում չունենանք ու նաեւ միաժամանակ հուսանք, որ ինչ—որ մի ժամանակ գործընթացները կմտնեն ցանկալի հուն։ Այդպես չի լինում։ Մե՛նք ենք առաջինը հրապարակային պարսավանքի ենթարկել եւ ենթարկելու ենք այդ երեւույթները, մե՛նք ենք առաջինը մատնացույց անելու գողությունը, մե՛նք ենք առաջինը խոսելու թերությունների մասին, որպեսզի պետության հիմքերը խարխլող այս երեւույթի դեմ ստեղծենք հանրային անհանդուրժողականության այնպիսի միջավայր, որը թույլ չի տա, որպեսզի վաղը որեւէ մեկի մտքով անցնի գնալ այդ ճանապարհով։ Այժմ մենք ունենք մի իրավիճակ, երբ բոլորը խոսում են այս երեւույթների մասին, բայց միաժամանակ կանոնակարգման գործընթացներն էլ առաջ են գնում։ Միգուցե, նման մթնոլորտը հաճելի չի պետական մեր պաշտոնյաների համար, բայց, նորից եմ կրկնում, մենք այլ ճանապարհ չունենք։ Սա այն գինն է, որ մենք պետք է վճարենք ճիշտ ճանապարհ դուրս գալու համար։ Եվ ես վստահ եմ, որ այդ ժամանակը տեսանելի ապագայում է, շատ հեռու չէ։
Հիմա ուզում եմ մի քանի կոնկրետ հարցերի մասին խոսել եւ ասել, որ ունեմ մի քանի դիտարկումներ, որոնք ուզում եմ ուղղել տարբեր կառույցների ղեկավարներին եւ, իհարկե, ակնկալում եմ նաեւ այդ կառույցների ղեկավարների ելույթները կամ գնահատականները, որպեսզի մենք կարողանանք գալ ընդհանուր եւ ճիշտ եզրակացության։
Պարո՛ն վարչապետ,
Ես տեսա, որ Դուք արդեն հանձնարարել եք բոլոր գերատեսչությունների պատասխանատուներին՝ հատ առ հատ քննարկել եւ անդրադառնալ նշված հարցերին։ Իմ հորդորն է, արա՛գ արեք դա, արե՛ք բաց, թափանցիկ։ Մենք որեւէ փաստից վախենալու կամ մտահոգվելու առիթ չունենք։ Այս խնդիրները՝ լինեն դրանք կառուցվածքային, լինեն դրանք քրեական բնույթի կամ որեւէ այլ, պետք է լուծվեն եւ պետք է լուծվեն արագ։ Կա՞ն պրոբլեմներ, որտեղ գերատեսչությունների ղեկավարները կամ կառավարությունը դժվարանում են կողմնորոշվել՝ սա քրեակա՞ն բնույթի է, թե՞ զուտ կազմակերպչական, արագ ուղարկեք համապատասխան մարմիններ։ Դա կլինի Ձեր ամենաճիշտ, ամենալավ պատասխանը հնչող քննադատություններին։ Իմ կարծիքով, Վերահսկիչ պալատի ուսումնասիրությունները ենթադրում են պարտադիր լուծումներ։ Սրանք ոչ թե լսել—առաջ անցնելու համար են, ոչ թե տարբեր շրջանակներում քննարկելու համար են, այլ իրավիճակն ուղղելու համար են։ Գոնե ես այդպես եմ մտածում։ Մենք մեր նախորդ քննարկումներից հետո հետեւում ենք կատարվող աշխատանքներին։ Կարեւորում ենք բոլոր այն քայլերը, որ մեզ պիտի տանեն.
–էլեկտրոնային գնումների դաշտում առկա խնդիրների վերացմանը։ Մենք ժամկետներ ենք պայմանավորվել, եւ խնդրում եմ՝ հստակորեն այս ժամկետները պահպանել։
–գնումների հաշվետվությունների ստացմանը, վարմանը եւ սահմանված կարգով հրապարակմանը։ Եվ պետք չէ մտավախություն ունենալ, որ այդ հաշվետվությունների հրապարակումից հետո 1, 2 կամ 3 օր հետո տեղի մամուլը սկսում է գրել, որ 300.000 դրամ ծախսեցին հյուրասիրության համար, 700.000 դրամ ծախսեցին եւ այլն։ Եթե դրանք ծախսում են մեր նպատակներին համահունչ, ըստ ծրագրի եւ ծախսում են ազնվորեն, ի՞նչ խնդիր ունեք։ Եվ պետք է հորդորել գերատեսչությունների ղեկավարներին, որ անմիջապես նեղացածի դիրք չընդունեն, չասեն՝ մի պատվիրակություն եկավ, մենք ընդամենը 1 մլն դրամով կարողացանք բոլոր հոգսերը հոգալ, իսկ մեր մասին գրում են, որ 1 մլն դրամ ծախսեցինք։ Գրում են, թող գրեն։ Եթե այստեղ խնդիր չկա, մենք ինչո՞ւ պետք է նեղացածի դիրք ընդունենք։
— գնումների աջակցման կենտրոնի, ֆինանսների նախարարության եւ պատվիրատուների համակարգված գործունեությանը։ Սա չափազանց կարեւոր է։ Եվ այս երեք միավորները մշտապես, իրոք, պետք է համակարգված աշխատեն, եւ պետք է երեւա համակարգողի դերը։
— բոլոր պատվիրատու կազմակերպությունների կողմից մեկ անձից գնումներ կատարելու դեպքերի կրճատմանը։ Բայց այստեղ ուզում եմ որոշակի բացատրություններ տալ, որովհետեւ ես երեւույթներ եմ նկատում, երբ մեր այս պահանջը փորձում են ի չարս գործադրել, փորձում են որպես առիթ օգտագործել եւ ասել, քանի որ մենք սահմանափակված ենք մեկ աղբյուրից գնում կատարելու հարցում, ստիպված մրցույթ հայտարարեցինք եւ մրցույթին ահա այսպիսի առաջարկություններ կային։ Իմ ասածը չի վերաբերում այն դեպքերին, երբ մրցույթին մասնակցում են սահմանափակ քանակով մատակարարներ, որոնց առաջարկած ծառայությունները եւ ապրանքներն ակնհայտորեն բարձր են նրանց իրական արժեքից։ Ուզում եմ կոնկրետ օրինակ բերել կապված դեղերի ձեռքբերման հետ։ Ինսուլինի հետ կապված այդ ողջ պատմությունը, երբ տարիներ շարունակ մենք ինսուլին ձեռք էինք բերում բարձր գներով, եթե չեմ սխալվում 4500 դրամին մոտ 1 սրվակի համար, եւ երբ հասկացանք դա, տեսանք, փորձեցինք մի աղբյուրից ձեռք բերել, հայտնվեցին մարդիկ, ովքեր ավելի էժան առաջարկեցին, քան տվյալ մեկ աղբյուրը, որն առաջարկում էր կրկնակի անգամ ավելի էժան, եւ ինչքան էժան, 2—3 դրամ էժան։ Այսինքն՝ ակնհայտ է, որ այստեղ մեքենայություն կա։ Եվ ո՛չ կառավարությունը, ո՛չ էլ նախարարը այսպիսի հարցերի դեպքում չպետք է երկար—բարակ մտածեն, թե վաղը մեզ քննադատելու են, ասելու են այս մեկը 2 դրամ պակաս է տվել։ Ակնհայտ չէ՞, թե ինչու է այս մեկը 2 դրամ պակաս տվել։ Ո՞վ կարող է որեւէ նախարարի քննադատել, եթե այդ նախարարը կրկնակի ավելի էժան գներով մեկ աղբյուրից է ձեռք բերում այդ ապրանքը։
— Եվ, իհարկե, մենք պետք է հասնենք գերատեսչության ղեկավարի անձնական պատասխանատվության մակարդակի էական բարձրացմանը։ Եվ սա պետք է լինի ոչ թե ձեւական, մենք տառակերությամբ չպետք է զբաղվենք, այլ պետք է իրականությունը կարողանանք ճիշտ գնահատել։ Ինձ համար ավելի ընդունելի կլինի, եթե գերատեսչության ղեկավարը, պահպանելով, իհարկե, որակական չափանիշները, նվազեցնի ձեռքբերվող ապրանքների եւ ծառայությունների գները, քան թե այն ղեկավարը, որը պետք է ղեկավարվի օրենքի տառով, բայց արդյունքում ունենանք անհասկանալի գներով ձեռքբերված ապրանքներ եւ ծառայություններ։
Հիմա Վերահսկիչ պալատի մասով։
Պարո՛ն Զաքարյան,
Մենք պիտի կարողանանք պահպանել, պահել այն ընկալումը, որ յուրաքանչյուր ծրագիր աչալուրջ վերահսկողության տակ է, իսկ առկա թերացումներն անխուսափելիորեն բացահայտվելու են ու հետո ստանալու են իրենց գնահատականները։ Բոլորը պիտի հասկանան, որ այսօրվա իրենց կատարածը, իրենց գործած սխալները, հանցագործությունները վաղն անպայման բացահայտվելու են։ Այստեղ որեւէ այլ կարծիք լինել չի կարող։ Բոլոր գերատեսչությունները պետք է զգան Վերահսկիչ պալատի հայացքը, Վերահսկիչ պալատի ձեռքը, բայց դա, իհարկե, չպետք է լինի օրենքով նախատեսված ժամկետների խախտման արդյունքում կամ ոչ օրինական գործողությունների արդյունքում։
Բայց ես ունեմ նաեւ մի քանի դիտարկումներ, որոնք անպայման պետք է հաշվի առնել։ Նախ, աշխատանքի տեմպը չպետք է գցել անկախ որեւէ քննարկումներից։ Եվ, ինչպես ասացի, բոլորը պիտի զգան Վերահսկիչ պալատի տեսանելի կամ նույնիսկ անտեսանելի ներկայությունը։ Երկրորդ, պալատը պետք է սկզբունքային լինի բոլոր ծրագրերի նկատմամբ եւ հավասարապես օբյեկտիվ լինի բոլոր դեպքերում։ Չափազանց կարեւոր է, որ թերությունները հայտնաբերվեն ոչ թե 1, 2, 3 տարի հետո, այլ ընթացքում։ Սա նորմալ, կանխարգելիչ գործողություն է, որ պետք է իրականացնել, եւ դա շատ ավելի արդյունավետ կլինի։ Եվ վերջապես, քանի որ մենք աշխատում ենք բաց, հրապարակային դաշտում, պիտի կարողանանք առավել հավասարակշիռ լինել մեր արտահայտություններում եւ որակումներում, որպեսզի չվնասենք մեր գործառույթից դուրս այլ գործընթացներին, որպեսզի ավելորդ ընկալումներ չլինեն հասարակությունում։ Պալատի գործը խնդիրները վերհանելն է՝ դրանք առաջ բերող բոլոր կառուցվածքային, կանոնակարգային եւ մարդկային գործոնների հետ միասին։
Պրոֆեսիոնալ մարմինը, գրավոր թե բանավոր խոսքով հանդես գալու ժամանակ, պետք է, պարտավոր է հրամցնել միայն փաստ, եղելություն կամ վերլուծություն ու, բնականաբար, ուսումնասիրությունների չափելի ու համադրելի արդյունքներ։ Ճիշտ այնպես, ինչպես աշխատում է մեր ազգային վիճակագրական ծառայությունը։ Ես չեմ պատկերացնում, որ որեւէ մեկը կարողանա Ստեփան Մնացականյանին հունից հանել կամ ստիպել, որպեսզի նա բացատրի իր հրապարակած որեւէ թվի պատճառները կամ հետեւանքները։ Ստեփան Մնացականյանի գործը արձանագրելն է, թե որքան տնտեսական աճ ունեցանք, օրինակ։ Նրա խնդիրը չէ, որպեսզի ասի, որ էկոնոմիկայի նախարարությունը վատ աշխատեց, դրա համար մենք ունեցանք տնտեսական անկում։ Դա բոլորովին այլ մարդկանց խնդիր է, դա քաղաքական գործիչների խնդիրն է, վերադասի խնդիրն է, փորձագետների խնդիրն է, ի վերջո դա զանազան մասնագետների խնդիրն է, բոլորի խնդիրն է, բացի կոնկրետ պրոֆեսիոնալ մարմնից։
Ես ընդհանրապես Վերահսկիչ պալատի գործունեությունը պատկերացնում եմ որպես ուժեղ աուդիտորական ընկերության գործունեություն։ Ցավոք սրտի, շատ դեպքերում մեր Վերահսկիչ պալատը վեր է ածվել տեսչական մարմնի, վեր է ածվել պարզ ռեւիզորի։ Եվ եթե նայենք հաշվետվությունները եւ ստուգումների արդյունքները, անմիջապես կտեսնենք՝ խոսքը զուտ միայն ֆինանսական խախտումների մասին է։ Վերջը եթե այդպես է, մենք ինչի՞ ենք Վերահսկիչ պալատ ստեղծել։ Եթե ՎՊ—ն կատարելու է նույն աշխատանքը, ինչ կատարում է ֆինանսների նախարարության ֆինանսական վերահսկողության տեսչությունը, ապա էլ ինչո՞ւ ենք ստեղծել, ինչո՞ւ ենք անունը դրել անկախ մարմին, ինչո՞ւ ենք մեր երկրում ամենաբարձր աշխատավարձը վճարում։ Հսկայական ապարատ ենք պահում։ Այստեղ պետք է մենք շատ լրջորեն զբաղվենք ե՛ւ գործունեության վերակառուցմամբ, ե՛ւ եթե անհրաժեշտ է, ապա նաեւ օրենսդրական փոփոխություններով։ Դուք պարզ պետք է հասկանաք, որ որեւէ մեկը Ձեր կարծիքը չի ակնկալում լսել։ Բոլորի համար մեկ է, թե Դուք ինչ կարծիք ունեք դատախազության մասին կամ մեկ ուրիշի մասին։ Դուք հիասթափված եք, ոգեւորված եք, դա Ձեր անձնական խնդիրն է։ Ձեր տանը կարող եք դրա մասին խոսել։ Երբ գաք իմ կաբինետ, իմ կաբինետում կարող եք դրա մասին խոսել։ ՎՊ նախագահն ի՞նչ իրավունք ունի այդպիսի հրապարակային արտահայտություններ անել։ Եվ եթե այդպիսի արտահայտություն ինչ—որ դեպքում չի եղել, դրա մասին մամուլը գրում է, ՎՊ նախագահը պարտավոր է բացատրություններ տալ մամուլին։ Այդ դեպքում ինչպե՞ս կլինի, ի՞նչ ասեմ, օրինակ, երբ ՀՔԾ ղեկավարը սկսի գնահատել ՎՊ—ի աշխատանքը։ Այդպես մենք ո՞ւր կհասնենք։ Եվ ընդհանրապես խոսքը միայն ՎՊ—ին չի վերաբերում։ Պետք է պաշտոնատար անձը պատասխանատու լինի իր արտահայտությունների համար։
Եթե պաշտոնատար անձը մի տեղ ելույթ է ունենում, հարցազրույց է տալիս, պետք է աշխատել այդ ելույթի վրա, այդ հարցազրույցի վրա։ Եթե ինչ—որ մեկին թվում է, որ մարդիկ ուղղակի փողոցով գնալուց կարող են շրջվել, մեկ էլ սկսեն մեր տնտեսության խնդիրների մասին խոսել կամ ընդհանրապես մեր հասարակության խնդիրների մասին խոսել առանց նախապատրաստվելու, այդ մարդիկ չեն կարող օգուտ տալ մեր պետական շինարարությանը։ Եթե ես այսպիսի խորհրդակցություն եմ հրավիրում եւ հիմնականում ընթերցում եմ, դա նրանից չի, որ ես չեմ կարող ամենը բանավոր ասել։ Բոլորս այս հարցերում պետք է շատ զգույշ լինենք։ Մեկը մի քիչ ավելի էմոցիոնալ է, մյուսը մի քիչ ավելի հանգիստ, հանդարտ է։ Բայց դա չի նշանակում, որ մենք տարբեր ամբիոններից, տարբեր տեղերից պետք է փորձենք մեր անձնական փիարն անել։ Բացառվում է։ Ես այդպիսի մոտեցումներին կատեգորիկ դեմ եմ։
Դատախազության մասով։
Պարո՛ն Հովսեփյան,
Ձեր խնդիրն է լինել հստակ եւ կատարել օրենքի պահանջները։ Անկախ նրանից, ՎՊ—ն Ձեզ հաշվետվություն է ուղարկել, չի ուղարկել։ Հրապարակվե՞լ է, հնչե՞լ է, պարտավոր եք ուսումնասիրել եւ տալ դրան իրավական գնահատական։ Եթե ՎՊ նախագահը հայտարարում է, որ մեր պետական բյուջեի 70 տոկոսը՝ 701 մլրդ վտանգված է, ակնհայտ է, որ դա շատ սխալ ու անհեռատես հայտարարություն է։ Ձեզ ընդամենը պետք էր 2—3 օր անցնել այդ հաշվետվությամբ եւ հայտարարությամբ հանդես գալ, ասել՝ ՀՀ հարգելի՛ քաղաքացիներ, ՎՊ—ի հաշվետվության մեջ ընդամենը 200 կամ 300 մլն դրամի հափշտակման կասկածանքի դեպքեր կան, մնացած բոլորը հեքիաթներ են։ Դա Ձեր ուղղակի պարտականությունն է։ Եվ ճիշտը դա է, այլ ոչ թե զանգել ՎՊ նախագահին եւ ասել՝ ինչո՞ւ ես այսպիսի բան արել։ Դա իմացար դու, իմացավ ՎՊ նախագահը։ Բայց ամբողջ հասարակությունը խոսում է նրա մասին, որ 700 մլրդ փող են լափել։ Պարզ քաղաքացին իրավունք ունի այդպես մտածելու, բայց մեզնից յուրաքանչյուրը հասկանում է, չէ՞, որ դա մեր բյուջեի 70 տոկոսն է, եւ այդ 700 մլրդ ծառայություններ կամ շինարարություն կատարելու համար չէ, ծառայություններ կամ ապրանքներ ձեռք բերելու կամ շինարարություն կատարելու համար չէ։ Ակնհայտ է, չէ՞, այդ թիվը հնչել է միտումնավոր, որպեսզի բոլորի համար հասկանալի լինի, այդ թվի 1/3—րդը գրեթե տնօրինում է պաշտպանության նախարարությունը, իսկ ՊՆ—ի տնօրինած միջոցների գրեթե 50 տոկոսը աշխատավարձ է։ Այսինքն՝ ո՞վ է իրեն իրավունք վերապահում այդպիսի հայտարարություններ անել ու դրանից հետո պատասխան չստանալ։ Անթույլատրելի է սա։ Բայց դա ձեր գործն է, դուք պետք է դա անեք։ Իսկ այն դեպքերում, որտեղ հանցագործություններ կան, խնդրեմ, այլապես հարցեր են առաջանում՝ ո՞վ է այս նյութն ուղարկել դատախազություն, ինչո՞ւ են ուղարկել կամ ինչո՞ւ չեն ուղարկել։ Ի՞նչ է նշանակում ուղարկել, չուղարկել։ Հնչել է, հրապարակվել է՝ պետք է ստուգել։ Բայց ոչ թե պետք է ստուգել, լռել, այլ ստուգել եւ դրա մասին հայտարարություն անել։ Մենք պետք է այս բոլոր դեպքերում աշխատենք այնպես, ինչպես աշխատում էինք ընտրությունների ժամանակ։ Երբ մի հայտարարություն է արվում, միանգամից հայտարարությունը հաշվառվում է, գնահատական է տրվում ու դրա մասին հրապարակավ հայտարարվում է։ Ուրեմն ես ակնկալում եմ իրավապահ մարմիններից հստակ գնահատականներ բոլոր դեպքերում, բայց ուզում եմ, որպեսզի ե՛ւ դուք, ե՛ւ ՀՔԾ—ն, ե՛ւ ոստիկանության քննչական մարմինը հրաժարվեն նախկինում եղած պրակտիկայից այն առումով, որ մի տեղ մի փաստ կա՝ միանգամից սկսում են տարածվել, ընդլայնվել եւ ընդգրկել մեր ողջ տնտեսական դաշտը։ Եթե խոսվել է ինչ—որ մի կազմակերպության մասին՝ գնալ այդ կազմակերպություն ու սկսել ստուգել կազմակերպությունը բոլոր ուղղություններով ու հետո այդ կազմակերպությունների հետ առնչություն ունեցող այլ կազմակերպությունների եւ այլն, անթույլատերի է։ Այդպես մենք չենք կարող աշխատել. կոնկրետ փաստ, փաստի գնահատական ու այնուհետեւ՝ որոշում։ Եվ, ընդհանրապես, իրավապահները շատ քիչ պետք է մտնեն տնտեսության մեջ։ Պետք է մտնեն միայն այն ժամանակ, երբ դրա անհրաժեշտությունը ծայրահեղ է, երբ ակնհայտ հանցագործություն կա։ Պետք է մարդկանց թողնել ազատ աշխատեն։ Դրա համար մենք ունենք հարկային մարմիններ, որոնք այդ գործով զբաղվում են։
Եվ վերջապես, իհարկե, մենք կխոսենք նաեւ, բայց ոչ այստեղ, խորհրդարանում քաղաքական մեծամասնության պահվածքի մասին։ Մենք դա կքննարկենք մեր կուսակցությունում, որովհետեւ դա զուտ կուսակցական խնդիր է։ Հետո կպայմանավորվենք, թե այսպիսի դեպքերում ինչպես կվարվենք»։
Նախագահի բացման խոսքից հետո վարչապետը, գլխավոր դատախազը եւ ՎՊ նախագահը ներկայացրել են ԱԺ—ում ՎՊ—ի հաշվետվության մեջ ներկայացված ուսումնասիրությունների արդյունքների, քննարկվող խնդիրների վերաբերյալ իրենց տեսակետը, գնահատականներն ու առկա խնդիրների լուծման ուղղությամբ ձեռնարկվող միջոցառումները։