Հանրապետության նախագահ, զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար Սերժ Սարգսյանը երեկ պաշտպանության նախարարության վարչական համալիրում հանդիպում է ունեցել ԶՈՒ ղեկավար կազմի օպերատիվ հավաքի մասնակիցների հետ։ Հանդիպմանը նախագահ Սարգսյանը հանդես է եկել ելույթով. «Բարե՛ւ ձեզ, Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի ղեկավար կազմի հարգելի՛ ներկայացուցիչներ։
Այսպիսի օպերատիվ հավաքները վաղուց արդեն ավանդական են դարձել։ Հենց այս հանդիպումների շնորհիվ է, որ երկրի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը պարզաբանում է գեներալների, սպաների, քաղաքացիական հատուկ ծառայողների առջեւ դրվող խնդիրները։ Մենք միասին նաեւ տեղեկատվություն ենք փոխանակում, ստուգում մեր աշխատանքի արդյունավետությունը։
Տարիներ շարունակ մեր զինված ուժերի առանցքում դրել ենք անհատի գիտելիքն ու ունակությունները բազմապատկելու խնդիրը։ Մեր նախընտրությունը մշտապես եղել է ոչ միայն քանակական, այլեւ որակական առավելությունը։ Այս հավաքները եղել են որակական առավելության հասնելու ուղիների շահագրգիռ քննարկումների դրսեւորումներից մեկը։
Այսօր մենք մտքեր կփոխանակենք, որպեսզի ձեւավորենք միասնական պատկերացումներ, տեսակետներ եւ մոտեցումներ մեր ապագա ծրագրերի շուրջ։ Մեր առաջնահերթ խնդիրն է պաշտպանության քաղաքականության համապատասխանեցումը Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության դրույթներով պայմանավորված բարեփոխումներին։ Սահմանադրության համաձայն փոփոխության է ենթարկվում Հայաստանի զինված ուժերի կառավարման ուղղահայացը՝ ստանալով վարչապետ—անվտանգության խորհուրդ—կառավարություն—պաշտպանության նախարար—գլխավոր շտաբի պետ տեսքը։ Զինված ուժերի քաղաքացիական կառավարումը եւ վերահսկումը եւս պետք է հարստացվեն նոր բովանդակությամբ։
Սակայն դա չի նշանակում, որ Հայաստանի Հանրապետության նախագահը չի ունենալու դերակատարություն պետության կարեւոր ինստիտուտներից մեկի՝ զինված ուժերի կյանքում։ Վարչապետի առաջարկությամբ նա նշանակելու է Հայաստանի զինված ուժերի զինվորական ամենաբարձր պաշտոնատար անձին՝ գլխավոր շտաբի պետին, այլ պաշտոնատար անձանց, ինչպես նաեւ շնորհելու է բարձրագույն զինվորական կոչումները։
Արդեն իսկ զգալի աշխատանքներ են իրականացվել պաշտպանության ոլորտի օրենսդրությունը վերանայելու ուղղությամբ, սակայն այդ աշխատանքները կրելու են շարունակական բնույթ։ Պաշտպանության բնագավառի պաշտոնյաները պետք է լինեն ճկուն՝ համագործակցելով ինչպես գործադիր, այնպես էլ օրենսդիր իշխանության իրենց գործընկերների հետ։ Մեծ է անելիքը այս նոր պայմաններում ենթաօրենսդրական ակտերի մշակման եւ համապատասխանեցման գործում։ Մենք պետք է ոչ միայն լավ օրենքներ ու ենթաօրենսդրական ակտեր գրենք, այլեւ լավագույնս իրականացնենք դրանք։ Այս երկուսի միջեւ խզում կամ, առավել եւս, թերացում չպետք է լինի։
Այս փոփոխությունների եւ զինված ուժերի կառուցվածքային բարեփոխումների համատեքստում որոշել ենք «Շանթ» ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությունը տեղափոխել այս տարվա աշուն։ Զորավարժության հիմնական նպատակը պետական եւ ռազմական կառավարման մարմինների զորահավաքային պատրաստության մակարդակի գնահատումն է, ինչպես նաեւ պետական տարբեր հաստատությունների փոխգործակցության եւ ներդաշնակության բարձրացումը։ Զորավարժությունը ներառելու է ամենատարբեր ոլորտներին վերաբերող ներածականներ՝ հնարավորություն տալով յուրաքանչյուր նախարարությանը փորձարկել սեփական որոշումների կայացման մեխանիզմները եւ կատարելագործել դրանք։
Պարոնա՛յք գեներալներ եւ սպաներ,
Լեռնային Ղարաբաղի հարցի խաղաղ կարգավորումը Հայաստանի Հանրապետության եւ Արցախի Հանրապետության անվտանգության առաջնահերթ խնդիրն է։ Մեր դիրքորոշումն անփոփոխ է։ Դրա մասին վերջերս բազմաթիվ առիթներ եմ ունեցել խոսելու տարբեր, նաեւ՝ ամենաբարձր միջազգային ամբիոններից։ Ասածներս կրկնելու իմաստը չեմ տեսնում։ Միեւնույն ժամանակ, բանակցությունների առաջընթացի մասին դրական լուրով ձեզ հետ կիսվել, ցավոք, չեմ կարող։
Մի բան ակնհայտ է՝ մենք շարունակելու ենք բանակցությունները եւ մեր գործընկերային շփումները ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հետ, քանի որ հենց նրանք են միջազգային հանրության կողմից լիազորվել՝ միջնորդ լինելու հակամարտող կողմերի միջեւ եւ օժանդակելու հարցի խաղաղ հանգուցալուծման մշակմանը։ Այնուամենայնիվ, հիմնական պատասխանատվությունը հենց հակամարտող կողմերի վրա է, եւ մենք մեր բաժինը այդ գործում միշտ քաջ գիտակցել ենք։
Հենց այդ պատճառով էլ մեր բանակը եղել է, կա եւ լինելու է Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման հիմնական գործոնը։ Բաքվից անընդհատ հեղեղվող սպառնալիքների պարագայում զինված ուժերը մեր հենարանն ու կռվանն են։ 2016 թվականի ապրիլյան գործողությունները հակառակորդի կողմից ուժերի հարաբերակցությունը ստուգելու խոշոր փորձ էր։ Նրանք, իհարկե, այդ փորձը տանուլ տվեցին։
Առկա պայմաններում մեր խնդիրն է պահպանել դիրքավորման կոնֆիգուրացիան։ Ավելին, մենք պետք է հետեւողական աշխատենք եւ մշտապես պատրաստ լինենք հակադարձելու ուժերի հավասարակշռությունը խախտելու հակառակորդի բոլոր՝ խոշոր եւ մանր փորձերին։ Մենք բազմիցս ցույց ենք տվել հակառակորդին եւ պետք եղած դեպքում կրկին ցույց կտանք ռազմական ճանապարհով Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրը լուծելու անհեռանկարայնությունը։ Եվ ամեն անգամ որքան գրագետ, որքան ցավալի պատասխան կարողանանք նրանց տալ, այնքանով մենք այդ մտայնությունը նրանց գիտակցության մեջ կամրապնդենք։ Մեր հետեւողական աշխատանքի հիմնական նպատակն է լինելու հակառակորդի մեջ հենց այդ գիտակցության ամրապնդումը։
Պարոնա՛յք գեներալներ եւ սպաներ,
Այս ճանապարհին մեր ամենակարեւոր պրակտիկ քայլերից մեկը զինված ուժերի արդիականացման յոթնամյա ծրագրի բարեհաջող իրականացումն է։ Առաջին հերթին, մենք բանակը դարձրել ենք առավելագույնս թափանցիկ եւ հասկանալի մեր հանրության համար։ Դա բնավ չի թուլացրել մեր զինված ուժերը, այլ ընդհակառակը՝ ամրապնդել է բանակ—հասարակություն կապը։ Ավելին, բանակի վրա ծախսվող ռեսուրսները գնալով դառնում են ավելի հասանելի եւ օգտավետ մեր հասարակության լայն շերտերի համար։ Դա նաեւ արտահայտվում է կոնկրետ ծրագրերի միջոցով, որոնց անուններն արդեն, իհարկե, քաջ հայտնի են բոլորին։
Արդեն իսկ պատրաստ է գալիք յոթ տարիների բարեփոխումների ճանապարհային քարտեզը։ Ցանկացած պլանավորում եւ վերահսկողություն պաշտպանության նախարարությունում եւ գլխավոր շտաբում իրականացվում է ըստ յոթնամյա ծրագրի՝ լինի դա բյուջետային պլանավորում, պաշարների, մարդկային ռեսուրսների հաշվառում, թե այլ բան։
Արդիականացվում է նաեւ կառավարման համակարգը։ Կենտրոնական ապարատի կառուցվածքային փոփոխությունները պետք է միտված լինեն ոչ թե կրճատումներին, այլ գործառույթների հստակեցմանը, ինչպես նաեւ խնդիրների առավել արդյունավետ լուծմանը։ Զինված ուժերում ավտոմատ կառավարման համակարգի եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ավելի լայն ներդրումը համարում եմ աշխատանքի պարտադիր պայման։
Պաշտպանության նախարարությունը խոշորագույն սպառող եւ մեծածավալ գնումներ իրականացնող մարմին է։ Գնումների գործընթացում պետք է հասնել առավելագույն թափանցիկության, ազատ եւ արդար մրցակցության։ Ապրանքների ու ծառայությունների որակի բարձրացումը պետք է ապահովվի պատասխանատու ստորաբաժանումների կողմից ճիշտ տեխնիկական բնութագրեր կազմելու միջոցով։ Գնումներ իրականացնելիս պետք է հնարավորինս խուսափել միջնորդ կազմակերպությունների ծառայություններից, ինչպես նաեւ բացառել մրցույթների կազմակերպիչների եւ մասնակիցների կողմից տարբեր տեսակի անօրինական գործողությունները, այսպես ասած՝ հնարամտությունները։
Ամեն մի դրամի կորուստ կամ չարաշահում ուղիղ հարված է ոչ միայն բանակի հեղինակությանը, այլեւ մարտունակությանը։ Կոռուպցիայի դեմ հետեւողական եւ անհանդուրժողական պայքարն այսուհետ պետք է լինի ձեր ծառայության անբաժանելի մասը։ Այս գործընթացը երբեւէ հնարավոր կլինի հարյուր տոկոսով վերահսկել, եթե յուրաքանչյուր զինծառայող հոգու խորքում ունենա մի յուրատեսակ «տաբու»՝ բանակի եւ պետության միջոցների յուրացումն աններելի է, դավաճանությանը հավասար հանցագործություն է։ Ուզում եմ, որպեսզի մեկ անգամ եւս բոլորի համար շատ հստակ լինի՝ մեր զինվորների, կրտսեր սպայակազմի կողմից անվստահությունը ղեկավար կազմի եւ ընդհանրապես մեր բանակի եւ պետության հանդեպ առաջին հերթին դրսեւորվում է հենց կոռուպցիոն երեւույթներով։ Սա բոլորիս համար պետք է շատ հասկանալի լինի։ Բայց հասկանալի լինելը շատ քիչ է, բոլորս պետք է պայքարենք այս երեւույթի դեմ։ Սա դարձել է չարիք՝ չարիք պետության համար, չարիք բանակի համար։
Պարոնա՛յք գեներալներ եւ սպաներ,
Սպառազինության եւ ռազմական տեխնիկայի ձեռքբերումն ընթանում է ըստ պետական ծրագրի։ Այս հարցում մեր հիմնական դաշնակիցը եւ գործընկերը Ռուսաստանի Դաշնությունն է, որն այսօր աշխարհում սպառազինության խոշորագույն մատակարարներից մեկն է, եւ որի հետ մենք ունենք հստակ պայմանավորվածություններ։ Դրանք մեզ հնարավորություն են տալիս ամենամրցակցային պայմաններով ձեռք բերելու արդիական սպառազինություն։ Այլ հնարավորություններ մենք, իհարկե, նույնպես օգտագործելու ենք՝ հաշվի առնելով տարբեր երկրների հետ համագործակցության մեր հեռանկարները։
Սպառազինությունների մրցավազքում մենք վարում ենք ոչ թե քանակին քանակով հակադարձելու քաղաքականություն, այլ շեշտը դնում ենք սպառազինության արդյունավետության վրա։ Մենք մեր ձեռքի տակ ունենք եւ մշտապես ունենալու ենք անհրաժեշտ միջոցներ անհրաժեշտ պահին հակառակորդին զսպելու համար։ Երբ մենք խոսում ենք զսպման մասին, բնական է, որ դա չի նշանակում հարձակումը կասեցնել, դա ավելին է նշանակում՝ ամեն պահի հասցնել այնպիսի հակահարձակողական հարվածներ, որպեսզի նրանք այլեւս ցանկություն չունենան խախտելու դեռեւս 1994—95թթ. ստորագրած պայմանագրի պարտավորություններն ու դրույթները։
Անհրաժեշտ է բարձրացնել յուրաքանչյուր զինծառայողի գիտակցական վերաբերմունքը սպառազինության եւ ռազմական տեխնիկայի նկատմամբ։ Նա իր զենքը կամ ռազմական տեխնիկան պետք է կարողանա գործածել ոչ միայն հմտությամբ եւ պարտադիր կանոնների պահպանմամբ, այլեւ հոգածությամբ եւ խնամքով։ Յուրաքանչյուր զինվորական պետք է քաջ գիտակցի, որ մարտական խնդիրը կատարելիս՝ զենքն ամենահավատարիմ զինակիցն է։ Ես սա չեմ ասում ձեւի համար, այլ ասում եմ, որովհետեւ այդպիսի երեւույթներ են եղել եւ այսօր շարունակվում են։
Ռազմարդյունաբերությունը Հայաստանի կառավարության առաջնահերթություններից է։ Հայրենական ռազմարդյունաբերական արտադրությունը պետք է լինի մրցունակ։ Այս նպատակով պետք է ստեղծվեն որակական եւ գնային առումով հենց այդպիսի նմուշներ՝ ստեղծելով նախադրյալներ նաեւ արտահանման համար։ Մեր նպատակն է, որ ռազմական արդյունաբերությունը դառնա ոչ միայն մեր զինված ուժերի կարեւորագույն մատակարարներից, այլեւ երկրի տնտեսության կարեւոր շարժիչ ուժերից մեկը։ Պետք է ներգրավել երիտասարդ գիտնականների, ովքեր իրոք մեծ ոգեւորությամբ գալիս են նորը կառուցելու՝ իրացնելով առկա ներուժը։ Ռազմարդյունաբերության ոլորտում գիտական վաշտ ձեւավորելու գաղափարն իրատեսական է։ Կարեւորում եմ նաեւ ռազմարդյունաբերության ոլորտում համագործակցությունը, համատեղ նախագծեր ու միասնական արտադրություն ստեղծելու ուղղությամբ աշխատանքները։
Անհրաժեշտ է խորացնել ռազմադիվանագիտական կապերը՝ հավատարիմ մնալով մեր դաշնակցային պարտավորություններին։ Մեծ է խաղաղապահ առաքելության դերը հայոց բանակի ու պետության միջազգային հեղինակությունը բարձրացնելու գործում։ Դրա շնորհիվ մենք ոչ միայն ընդարձակում ենք ռազմական ոլորտում մեր միջազգային համագործակցության հորիզոնները, այլեւ ձեռք ենք բերում նոր բարեկամներ եւ գործընկերներ։
Մենք ունենք լայն հնարավորություններ ռազմական կրթության ոլորտում. ի լրումն հայաստանյան ուսումնական հաստատությունների՝ մեր երիտասարդները հնարավորություն ունեն կրթություն ստանալ Ռուսաստանում, Չինաստանում, Միացյալ Նահանգներում, Գերմանիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում, Հունաստանում եւ այլուր։ Մոնթե Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարանն ապահովում է բարձրակարգ պայմաններ եւ բարձրակարգ դասախոսական կազմ։ Նոր սերնդի հայրենասիրական դաստիարակությունը ապագա ունենալու մեր կարեւոր երաշխիքն է։
Զինված ուժերում առկա սոցիալական խնդիրները հասարակության ուշադրության կենտրոնում են։ Մեր պարտքն է համակարգային մոտեցում ցուցաբերել մեր զինհաշմանդամներին եւ զոհվածների ընտանիքներին։ Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամը գործում է առավելագույնս թափանցիկ եւ անվտանգության ոլորտում պետական, մասնավոր եւ հասարակական հատվածների համագործակցության լավ օրինակ է։ Կարծում եմ, որ ժամանակի հետ կաճեն նաեւ կամավոր վճարումները։ Իրոք, ես բարձր եմ գնահատում ինչպես այս հիմնադրամի ստեղծման գաղափարը, այնպես էլ հիմնադրամի աշխատանքները։ Եթե ուշադիր հետեւելու լինենք, կտեսնենք, որ դրա շնորհիվ ինչ—որ չափով մեղմացվել է եղած խնդիրը։ Ես համոզված եմ, որ տարիների ընթացքում հիմնադրամն ունենալու է այնպիսի հնարավորություններ, որոնք մեզ հնարավորություն են տալու ավելի խորացնելու աշխատանքները եւ, լավ առումով եմ ասում՝ խախտելու հիմնադրամի առաքելության ժամկետները։ Ես նկատի ունեմ՝ մենք կամաց—կամաց անցնելու ենք, հետ ենք դառնալու դեպի նախորդ տարիներ։ Ֆինանսական հնարավորությունները դա թույլ են տալու։ Թեեւ, ասել եմ եւ հիմա էլ կրկնում եմ, որ զոհվածների ընտանիքների, հաշմանդամների սոցիալական խնդիրները շատ ծանր բեռ են ցանկացած պետության համար։ Երկրորդ աշխարհամարտի մասնակիցներ կան, որոնց սոցիալական խնդիրները մինչեւ հիմա լուծված չեն։ Տեսեք, թե քանի տարիներ են անցել։ Բայց սա խնդիր է, պարտականություն է, որ պետությունն ուղղակի պարտավոր է լուծել, եւ գալու է ժամանակ, երբ մեր երկրում չի լինելու զոհված կամ հաշմանդամ զինվորի ընտանիք, որ սոցիալական լուրջ աջակցություն չի ստանալու։
Իրականացվում են բնակարանային ապահովության հատուկ ծրագրեր սպաների բնակարանային պայմանների բարելավման համար։ Ըստ ծրագրի՝ սպան գրանցումից հետո արդեն երրորդ տարում բնակարան կստանա։ Դրա համար կտրամադրվի հիփոթեքային վարկ եւ 20 տարիների ընթացքում նա կմարի միայն մայր գումարը, այն էլ՝ որոշակի զեղչով։
Հաղթանակած եւ բարձր համբավ ունեցող բանակին վայել է միայն բարձր կարգապահությունը։ Չպետք է որոշ ամոթալի դեպքեր ստվեր գցեն բոլորիդ կատարած ահռելի աշխատանքի վրա։ Բանակն իսկապես մեր ժողովրդի ամենօրյա ուշադրության կենտրոնում է, ուստի նման դեպքերն արժանանում են զգայուն հասարակական արձագանքի։ Մարտական պատրաստության գործընթացը եւ պարապմունքների հստակ ժամանակացույցը կարգապահության ամրապնդման, բռնարարքների բացառման, արտակարգ դեպքերի նվազեցման ամենաարդյունավետ ճանապարհն են։ Բոլորիս համար ակնհայտ է, որ մեր կորուստների հիմնական մասը տեղի է ունենում մարտական հերթապահության կանոնների խախտման պարագայում, ինչը, իհարկե, անթույլատրելի է։
Այդուհանդերձ, որքան էլ բարելավենք ցուցանիշները, այս ուղղությամբ մեր աշխատանքների գերազանց արդյունքը միայն ու միայն «զրո» ցուցանիշը պետք է լինի։ Այսինքն՝ ոչ մի զոհ բանակում։ Միայն այդ ժամանակ կարելի կլինի խոսել լիարժեք գոհ լինելու մասին։
Ինքնակատարելագործումը եւ մեթոդական պատրաստությունը պետք է լինեն ձեր ծառայության անբաժան բաղկացուցիչը։ Տեսական գիտելիքներ ձեռք բերելու այլ ճանապարհ, քան ընթերցանությունն է, չկա։ Իսկ եթե տեսական գիտելիքներ չկան, ի՞նչը պետք է կիրառվի գործնականում։ Պետք է դրա համար միշտ ժամանակ գտնեք։ Եվ հայտնի բան է, որ մշտապես ժամանակ չունեն միայն նրանք, ովքեր ոչինչ չեն անում։
Հայաստանի զինվորականը պետք է մշտապես կատարելագործվի եւ զարգանա։ Ուսուցման եւ աշխատանքի ժամանակ ստացած գիտելիքները արագ կորչում են, եթե չեն ամրապնդվում ինքնապատրաստությամբ։ Որեւէ բան սովորելու համար ոչ մի առիթ բաց մի թողեք։ Օգտակար բան սովորել հնարավոր է բոլորից՝ թե՛ ղեկավարներից եւ թե՛ ենթականերից։
Խստապահանջ եղեք ինքներդ ձեր եւ կողքինների նկատմամբ։ Առաջինը դուք պետք է տեսնեք սեփական սխալները։ Արեք հետեւություններ, որպեսզի այլեւս չկրկնեք այդ սխալները։ Եվ մեկ անգամ եւս հստակ պետք է ընդգծենք՝ ցանկացած խստապահանջության հիմքում ձեր սեփական օրինակը պետք է լինի։ Չես կարող խստապահանջ լինել ենթակայի նկատմամբ, եթե ինքդ խախտում ես ինչ—որ բան։
Պարոնա՛յք գեներալներ եւ սպաներ,
Առաջընթացը առաջին հերթին պայմանավորված է բոլորիս ձեռնարկած ջանքերով, ցանկությամբ, նվիրվածության աստիճանով եւ որդեգրած սկզբունքներով։ Սխալը, իհարկե, ներելի է, սակայն անբարո եւ անսկզբունք մոտեցումը՝ ոչ, երբե՛ք։ Ինչպես ասել է մեր մեծերից մեկը՝ յուրաքանչյուր ժողովուրդ այնտեղ է, ուր նա հասել է իր բարոյական ուժի մղումով։
Անցած տարիների ընթացքում ես մշտապես եղել եմ ձեր կողքին։ Մենք միասին շատ երկար ճանապարհ ենք անցել։ Այդ ճանապարհի ընթացքում մենք ունեցել ենք հրճվանքի եւ ափսոսանքի պահեր։ Մենք ունեցել ենք մեծ ձեռքբերումներ, ունեցել ենք կորուստներ, բայց եկել, հասել ենք մի հանգրվանի, երբ մեր պատասխանատվությունը մեր անցած ճանապարհի նկատմամբ կրկնապատկվում է։ Եվ որպեսզի այս պատասխանատվությունը մենք կարողանանք պատվով կատարել, ես մշտապես, ավելի հաճախ լինելու եմ ձեր կողքին եւ ավելի մեծ օժանդակություն եմ ցուցաբերելու։ Բայց հասկանալի է, որ առաջին պատասխանատուն դուք եք, եւ ցանկացած օգնություն ու օժանդակություն արդյունավետ է միայն այն դեպքում, երբ կոնկրետ մարդը, կոնկրետ պետական պաշտոնյան ձգտում ունի հասնելու եթե ոչ կատարելության, ապա դրան մոտ աստիճանի։ Եվ ես համոզված եմ, որ այս դահլիճում նստած մարդկանց մեծ մասը հենց այդպիսին են եւ այդպես են մտածում։ Անկեղծ եմ ասում, ես վստահում եւ հավատում եմ ձեզ։ Մենք ուղղակի պարտավոր ենք ձեռնարկել քայլեր, որոնք կբարձրացնեն մեր ժողովրդի անվտանգության աստիճանը։ Սա՛ է մեր գերագույն խնդիրը։
Շնորհակալ եմ ուշադրության համար։ Հիմա պատրաստ եմ պատասխանելու ձեր ցանկացած հարցի»։

ՀՀ նախագահի մամլո գրասենյակ