Նիկոլ Փաշինյանը Ցյուրիխում հանդիպել է շվեյցարացի գործարարների հետ

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ցյուրիխում աշխատանքային ճաշ է ունեցել Շվեյցարիա—Հայաստան առեւտրային պալատի ներկայացուցիչների եւ շվեյցարացի գործարարների հետ։ Հանդիպմանը ներկա է եղել նաեւ Շվեյցարիայի Ազգային խորհրդի նախկին նախագահ Դոմինիկ դե Բումանը։
Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է եկել ելույթով, որից հետո պատասխանել է հանդիպման մասնակիցների տարբեր հարցերի։

Իր խոսքում Նիկոլ Փաշինյանը, մասնավորապես, նշել է.
«Հարգելի հյուրեր,
Սիրելի հայրենակիցներ,
Տիկնայք եւ պարոնայք,
Հաճելի է հանդիպել ձեզ եւ քննարկել փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցեր։ Այս ֆորումը եւ այս վայրը հնարավորություն են տալիս մեզ միմյանց հարցեր տալ, բացահայտել խնդիրներն ու գտնել այնպիսի լուծումներ, որոնք թույլ կտան ավելի լավ տնտեսական հարաբերություններ հաստատել Հայաստանի եւ Շվեյցարիայի միջեւ։ Եվ մենք կարող ենք ու պետք է դա անենք միասին։
Առաջին հարցը, որին մենք պետք է պատասխանենք, հետեւյալն է. որտե՞ղ ենք մենք։ Նախքան ապագայի մեր տեսլականը ներկայացնելը՝ եկեք նախ ետ նայենք եւ քայլ առ քայլ ուսումնասիրենք այն ճանապարհը, որ մեր երկիրն անցել է, եւ ինքներս մեզ հարցնենք՝ արդյոք մենք ուզո՞ւմ ենք գնալ այդ ուղիով։
Այժմ Հայաստանը կանգնած է տնտեսական բարգավաճումն ու լճացումը բաժանող խաչմերուկում։ Հայաստանում վերջերս տեղի ունեցան պատմական վերափոխումներ։ Անցյալ գարնանը տեղի ունեցած թավշյա ժողովրդական հեղափոխությունը հանգեցրեց մեր երկրում ժողովրդավարության հաղթանակին։
Անցյալ դեկտեմբերին կայացած արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններն էլ ավելի ամրապնդեցին ժողովրդավարական նվաճումները։ Այս հիմնարար փոփոխություններն անդառնալի են, նրանք հիմնված են մեր ժողովրդի կամքի վրա եւ մեր հասարակության մեջ գերակշռող կոնսենսուսի վրա։
Այսօր մեր կառավարությունն աննախադեպ բարձր լեգիտիմություն եւ հանրային աջակցություն ունի։ Այսպիսի բարձր հանրային վստահության հիման վրա Հայաստանի կառավարությունն ընդունել է հավակնոտ բարեփոխումների օրակարգ։ Որպես արդյունք, Հայաստանում իրավիճակը, ըստ էության, տարբերվում է նրանից, որ մենք ունեինք հեղափոխությունից առաջ։
Մասնավորապես, կոռուպցիայի մակարդակը կտրուկ նվազել է. մենք գրեթե մերժել ենք մենաշնորհները. շատ լուրջ միջոցներ են ձեռնարկվել անկախ դատական համակարգի ամրապնդման, իրավունքի գերակայության եւ բոլոր տնտեսական ու քաղաքական դերակատարների համար խաղի հավասար կանոնների ստեղծման համար։
Չնայած կարեւոր ոլորտներում արձանագրված նշանակալի առաջընթացին, ինչպիսիք են շուկայի մրցունակության ապահովումը եւ պետական հատվածում կոռուպցիայի վերացումը, դեռեւս մեծ աշխատանք ունենք անելու։ Այսօր մենք պետք է կատարենք մեկ այլ հեղափոխություն՝ տնտեսական հեղափոխություն, մեր ժողովրդի վստահությունը եւ ակնկալիքներն արդարացնելու համար։
ՀՆԱ—ի աճը վերջին տարիներին խոստումնալից էր. 2017 թ. արձանագրված 7.5 տոկոս աճը պահպանվել է 2018 թ. ընթացքում, իսկ կանխատեսումները գերազանցում են 5 տոկոսը։ Հայաստանի արժույթի փոխարժեքը եւ գնաճը մնացին կայուն, դրանով իսկ ի ցույց դրվեց մեր տնտեսության կայունությունն արտաքին եւ ներքին ցնցումների նկատմամբ։
2017 թ. ՀՆԱ—արտահանում հարաբերակցությունն անցավ 37 տոկոսի շեմը եւ 2018—ին շարունակվեց ռեկորդային ցուցանիշներով։ Այնուամենայնիվ, խոստումնալից միտումները չեն կարող բավարար լինել, եթե ցանկանում ենք ապահովել Հայաստանի արժանապատիվ տեղը համաշխարհային տնտեսությունում։
Երկրորդ հարցը՝ ո՞ւր ենք ուզում գնալ։
Մեր ապագա աճի անկյունաքարը կլինի ներդրումային քաղաքականությունը՝ ուղղված արդյունավետ աշխատատեղերի ստեղծմանն ու մրցունակ արտահանմանը։
Կառավարությունն ու ժողովուրդը միասնական են այս տեսլականի մեջ։ Վերջին հետազոտությունները ցույց են տվել, որ հայ ժողովուրդը ցանկանում է ավելի շատ աշխատանք եւ ավելի քիչ կոռուպցիա։
Արդյունքները կարելի է մեկնաբանել հետեւյալ կերպ. Հայաստանի քաղաքացիներն այլեւս չեն ցանկանում եկամուտների վերաբաշխում, նրանք հոգնել են արդեն։ Հայերն ուզում են տեսնել մեր հայրենիքի տնտեսական աճն ու բարգավաճումը, վաստակելու եւ հարկ վճարելու իրենց ունակությունն ու հնարավորությունը։
Եվ այստեղ ի հայտ է գալիս այն դերը, որ դուք պետք է խաղաք, քանի որ մարդկանց արդյունավետ աշխատելու հնարավորությունը կախված է ձեզնից։ Այս գործընթացը հեշտացնելու համար Հայաստանի կառավարությունը որդեգրել է.
ա. Բաց դռների քաղաքականություն օտարերկրյա ներդրողների նկատմամբ. մեր քաղաքականության նշանաբանն է՝ հարստանալ եւ հարստացնել։
բ. Ներդրողների կամքի եւ կարիքների վրա հիմնված հարկային օրենսգիրք։
գ. Արտահանման եւ արդյունաբերական արդիականացման աջակցության այնպիսի մեխանիզմներ, ինչպիսիք են հարկային ու մաքսային խթանները։
դ. Քաղաքականություն, որը կապահովի բիզնեսի համար անաչառ եւ նվազ սահմանափակումներով կարգավորիչ միջավայր։
ե. Մենք ապահովել ենք, որ մեր երկրում գործող տնտեսական գործակալներին հասանելի լինեն աշխարհի շուկաները։ (Հայաստանը Եվրասիական տնտեսական միության անդամ է եւ GSP—ի շահառու (մի շարք երկրների հետ, ներառյալ Շվեյցարիան) եւ GSP+ (ԵՄ—ի հետ)։
զ. Եվ, իհարկե, մենք երաշխավորում ենք կապիտալի ազատ տեղաշարժն ու սեփականության իրավունքի պաշտպանությունը (ներառյալ մտավոր սեփականության)։
Այսպիսով, հաջորդ հարցն այն է, թե հայ ժողովուրդն ինչ կարող է առաջարկել՝ ցանկալի հանգրվանին հասնելու համար։
Շատ է ասվել, որ Հայաստանն ունի փոքր ներքին շուկա, բայց արժեքային ստեղծագործական մեծ ներուժ։ Առկա է նաեւ այդ շուկայի յուրացման ներուժն ու հայկական ապրանքների, գաղափարների եւ մշակույթի նկատմամբ պահանջարկը։
Մենք պետք է բավարարենք այդ պահանջարկը եւ մեր արժեքները ներկայացնենք աշխարհին։ Դա նշանակում է ապրանքների, ծառայությունների արտահանման ավելի բարձր մակարդակ, եւ որ ոչ պակաս կարեւոր է՝ մշակույթ։
Հայաստանի տնտեսության անկյունաքարը ժողովրդի ստեղծագործականությունն ու տաղանդն է։ Դա դրսեւորվում է մեր աճող մրցունակության, բարձրորակ ապրանքների եւ ծառայությունների մեջ։
Հայերը հեղինակել են մի շարք նորարարություններ՝ MRI մեքենան, թթվածնի դիմակը, ավտոմատ փոխանցատուփը եւ շատ ուրիշներ։ Կարճ ասած, գերմանացիները ճարտարագետ են, իտալացիները՝ դիզայներ, իսկ հայերը՝ ստեղծագործողներ։
Հաշվի առնելով վերը նշված բոլորը՝ մենք մշակել ենք մեր կառավարության գերակայությունները.
1. Արդյունաբերություն. կենսատեխնոլոգիա եւ դեղագործություն
Հայաստանի կառավարությունը հավատարիմ է արտադրական ոլորտում մրցունակության բարձրացմանը։
Մենք կկարողանանք կառուցողական երկխոսություն ծավալել բոլոր ոլորտներում գործարարների հետ, որպեսզի բացահայտենք մրցունակության խոչընդոտները՝ անհրաժեշտության դեպքում համադրելով հասարակության եւ մասնավորի ջանքերը։
Մրցունակ լինելու համար մենք պետք է ինտեգրենք նորարարական տեխնոլոգիաներ արդյունաբերական գործընթացներում։ Բարձր տեխնոլոգիաները կծառայեն որպես արդյունաբերական զարգացման խթան եւ համակողմանի աճի գրավական։
Արդյունաբերությունը բավական բազմազան է. մրցակցային ոլորտներից են տեքստիլը, կոշկեղենը, դեղագործությունը, բիոտեխնիկան, նրբագեղ ոսկերչական իրերն ու ժամագործությունը։
Հայաստանի մրցակցային առավելությունների վրա հիմնված հաջող ներդրումների շատ օրինակներ կան։ Մի շարք ընկերություններ սոսկ արտադրությունից հասել են ավելի բարձր մակարդակի՝ ընդգրկելով գիտահետազոտական կենտրոններ հետաքրքիր նորամուծությունների ակնկալիքով։
Դա ապահովելու համար մենք ծրագրում ենք.
ա. Արդյունաբերական արդիականացման գործիքի ստեղծում. դա կարող է ներառել ազատ տնտեսական գոտիների ստեղծում՝ դեղագործության, ինչպես նաեւ բարձր տեխնոլոգիաների ու կենսանվտանգության ոլորտներում ներդրումների համար։
բ. Կառավարության եւ գործարար համայնքի միջեւ երկխոսության հարթակի ստեղծում։
գ. Հմտությունների զարգացում եւ ստեղծագործական աջակցություն։ Թիրախային ուղղություններից են զարդագործությունը, ադամանդագործությունը եւ ժամագործությունը։
դ. Բիզնեսի համար բարենպաստ հարկային եւ կարգավորիչ միջավայրի ապահովումը։
ե. Արտահանողների աջակցությունն արտաքին շուկաներում ներկայացվածության բարելավման եւ լոգիստիկ խոչընդոտների վերացման միջոցով։
Հայաստանը մեծ ներուժ ունի բարձր տեխնոլոգիաների եւ ինժեներական ոլորտներում։ Կառավարությունը հանձնառու է այդ ներուժի ավելացմանը՝ դպրոցներում եւ բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում STEM ուսումնական առարկաների դասավանդմամբ, ինչպես նաեւ «Թումո» կենտրոնների եւ գերազանցության կլաստերների ստեղծմամբ եւ շահագործմամբ։
Ես հպարտությամբ եմ հայտարարում, որ 2018 թվականին «Թումոն» մասնաճյուղեր է բացել Ստեփանակերտում եւ Փարիզում։ Գերմանիայի եւ Ռուսաստանի մասնաճյուղերն ընթացքի մեջ են։
2. Գյուղատնտեսություն, վերամշակված սնունդ եւ խմիչքներ
Հայաստանի տնտեսության 15 տոկոսը գյուղատնտեսությունն է, եւ պետք է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել այս ոլորտին։ Ագրարային ոլորտի ապագան կախված կլինի ուժեղ ավանդույթների եւ նորարարության միաձուլումից։
Հայաստանի Հանրապետության ագրոարդյունաբերության ոլորտի խոշորագույն տեխնոլոգիաների ինտեգրումն առաջնային է լինելու մեր կառավարության համար։ Օրգանական գյուղատնտեսությունը եւ այնպիսի ինտենսիվ մեթոդների լայն կիրառումը, ինչպիսիք են կաթիլային ոռոգումը, կխթանեն այս ոլորտի զարգացումը։
Գինեգործությունը հատուկ դեր է խաղում մեր մշակույթի մեջ։ Հայաստանը 6000 տարվա գինեգործության փորձառություն ունի, եւ այդ միտումը շարունակվում է առայսօր։ 2017 թվականին գինեգործության ոլորտն աճեց շուրջ 80 տոկոսով։
3. Զբոսաշրջություն
Ինչպես արդեն նշեցի, Հայաստանը շատ բան ունի առաջարկելու աշխարհին։ Կարեւորներից է մեր մշակույթը։ Եվ ես կարծում եմ, որ մենք բոլորս համաձայն ենք, որ մշակույթը ճանաչելու լավագույն միջոցն ուղիղ շփումն է։ Դրա համար էլ զբոսաշրջության ոլորտը զարգանում է եւ աճի մեծ ներուժ ունի։ Բացի այդ, աճող զբոսաշրջային հատվածն ունի տարածաշրջանում տնտեսական իրավիճակի բարելավման ամենաբարձր ներուժը՝ հաշվի առնելով, որ կան բազմաթիվ հաջողված փորձեր խոշոր քաղաքներից դուրս։
Այս նպատակով մենք պատրաստվում ենք՝
ա. բարձրացնել Հայաստանի զբոսաշրջային վայրերի, ինչպես նաեւ մարզերում փոքրածավալ հյուրանոցների մասին իրազեկության մակարդակը։
բ. Զարգացնել էկո եւ գաստրո զբոսաշրջությունը։
գ. Ընդլայնել տրանսպորտի եւ ենթակառուցվածքի ցանցը, որը հնարավորություն կտա մատչել հեռավոր շրջաններ։
դ. Նվազեցնել ճանապարհորդության ֆինանսական եւ ժամանակային ծախսերը Հայաստանում եւ Հայաստանից դուրս։
4. Ենթակառուցվածքներ
Մարդկանց, հմտությունների եւ գիտելիքի ազատ տեղաշարժը մեր սահմաններում եւ դրանից դուրս ապահովելու նպատակով կառավարությունն իրականացնում է տրանսպորտի եւ ենթակառուցվածքի բարելավման երկարաժամկետ ծրագիր։
Էլեկտրաէներգիայի արտադրության դիվերսիֆիկացման կարեւորությունը միջազգային հանրության ուշադրության կենտրոնում է։ Հայաստանի համար դա ոչ միայն տնտեսական անհրաժեշտության հարց է, այլ նաեւ ռազմավարական հրամայական։
Մենք դրան նայում ենք որպես մի խնդիր, որը կարող է լուծվել տեսանելի ապագայում, քանի որ Հայաստանը վերականգնվող էներգիայի արտադրության հսկայական ներուժ ունի։
Վերջին տարիներին արեւային էներգիայի ոլորտը զգալի զարգացում է ապրել, եւ Հայաստանն ընթանում է բնական պաշարների օգտագործման ճանապարհով, որպեսզի ավելացնի էլեկտրաէներգիայի սպառման մեջ արեւային էներգիայի արտադրության մասնաբաժինը։
Մենք գիտենք, որ չենք կարող միայնակ հոգալ մեր ենթակառուցվածքային կարիքները։ Մենք կարիք ունենք մասնավոր հատվածի գիտելիքների եւ ռեսուրսների։ Այսպիսով, կառավարությունը գործում է մասնավոր հատվածի հետ համագործակցության տառին եւ ոգուն համապատասխան։
Հարգելի ընկերներ,
Մենք կարող էինք շարունակել կառավարության հնգամյա տեսլականի, ռազմավարական նպատակների, առաջնահերթությունների եւ կոնկրետ գործողությունների նկարագրությունը։
Այնուամենայնիվ, այդ նպատակներին կարող ենք հասնել միայն կառավարության եւ Հայաստանի ներսում ու դրանից դուրս գտնվող մեր մասնավոր եւ հանրային գործընկերների համակարգված ջանքերի շնորհիվ։ Միակ անսակարկելի պայմանն այն է, որ Հայաստանը պետք է շարունակի իր զարգացման առաջընթաց ուղին։
Մենք ունենք ներուժ, մենք ունենք հնարավորություններ եւ ունենք քաղաքական կամք տարածաշրջանային եւ գլոբալ տնտեսական խաղացող դառնալու համար։
Խնդիրն այն է, թե արդյոք դուք պատրաստ եք միանալ մեզ եւ ընկերակցել մեզ այս հետաքրքիր, բայց ոչ դյուրին ճանապարհին։ Եթե պատրաստ եք ձեր քայլը կատարել, եկե՛ք Հայաստան, հարստացե՛ք եւ հարստացրե՛ք ուրիշներին։
Շնորհակալություն»։
Հարցուպատասխանի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել է Հայաստանում հարկային վարչարարությանը, ներդրումային միջավայրի շարունակական բարելավմանը, մոնոպոլիաների դեմ պայքարին, ժողովրդավարության ամրապնդմանը, ազատ եւ անկախ դատական համակարգի կայացմանը, պետական կառավարման համակարգի օպտիմալացմանը վերաբերող հարցերի։
Հանդիպման ավարտին Նիկոլ Փաշինյանն ուղեւորվել է Դավոս, որտեղ մասնակցելու է համաշխարհային տնտեսական համաժողովին։