Ալբերտ Աղաբեկի Նալչաջյանը ծնվել է 1939 թ. օգոստոսի 22—ին Գյումրիում։ Ընտանիքում եղել են հինգ երեխա։ Հայրը՝ Ահաբեկ Սարգսի Նալչաջյանը, ռուսերեն լեզվի եւ աշխարհագրության ուսուցիչ էր։ Մայրը՝ Արուսյակ Համազասպի Նալչաջյանը, զբաղվել է 5 երեխաների դաստիարակությամբ։
Միջնակարգ կրթություն ստանալուց հետո Ալբերտ Նալչաջյանը ընդունվում է Երեւանի պետական համալսարան՝ մաթեմատիկայի եւ մեխանիկայի ֆակուլտետ։ Համալսարանում ուսումը վերջացնելուց հետո անցնում է աշխատանքի որպես տեխնիկ, իսկ երկու տարի հետո որպես ինժեներ։
1964 թ. ընդունվում է Երեւանի պետական մանկավարժական համալսարանի ասպիրանտուրան՝ հոգեբանության գծով։ 1981—1991 թթ. աշխատել է Երեւանի Վ. Բրյուսովի անվան օտար լեզուների ինստիտուտում որպես հոգեբանության դասախոս, դոցենտ, հոգեբանության ամբիոնի վարիչ։ Այնուհետեւ՝ մինչեւ 2004 թ. աշխատել է ՀՀ ԳԱ փիլիսոփայության եւ իրավունքի ինստիտուտում՝ որպես հոգեբանության բաժնի վարիչ։
Խորհրդային ծանր վարագույրի բարձրացմանը եւ լճացման տարիների «ճահիճի» մեջ նոր ջրերի հոսքին զուգահեռ ամենաթարմ օդը խոսքի ազատությունն էր։ Հայաստանում այդ թարմ օդ ներարկողների մեջ առաջամարտիկն, անշուշտ, «Գարուն» ամսագիրն էր, ուր 90–ականների սկզբներին, այլ թարմությունների հետ միասին, սկսեցին տպագրվել նաեւ Ալբերտ Նալչաջյանի հոդվածները, որոնք ընթերցվում էին մեկ շնչով։ Պատմելու փոխարեն գերադասեցինք ներկայացնել մի փոքր հատված.

Հիպնոս եւ ներշնչում

Ենթագիտակցական հոգեկան երեւույթների (մտածողության, ցանկությունների, մղումների եւ հույզերի) գոյության ամենապարզ եւ հետաքրքրական ապացույցներից մեկը այսպես կոչված «հետհիպնոսային ներշնչման» երեւույթն է, որը վաղուց ի վեր հայտնի է հոգեբաններին եւ հոգեբույժներին։ Այդ երեւույթը ներկայումս լայնորեն օգտագործվում է աշխարհի շատ երկրների կլինիկաներում տարբեր հիվանդություններ բուժելու համար։ Սակայն այն ունի ոչ միայն գործնական, այլեւ գիտական մեծ նշանակություն, քանի որ կարող է ծառայել մարդու հոգեկան կյանքի որոշ օրինաչափություններ հայտնագործելու եւ մարդուն ավելի լավ հասկանալու համար։
«Հետհիպնոսային ներշնչումը» կատարվում է հետեւյալ կերպ։ Ուսումնասիրվող մարդուն բժշկական գրականության մեջ նկարագրվող հայտնի մեթոդներից մեկով հիպնոսացնում, այսինքն արհեստականորեն քնեցնում են։ Հիպնոսը սովորական քնից տարբերվում է մասնավորապես նրանով, որ այդ դրության մեջ անմիջական կապ (ռապպորտ) է պահպանվում ուսումնասիրողի եւ փորձարկվողի միջեւ։ Հիպնոսացված մարդը ընկալում եւ հասկանում է միայն հիպնոսացնողի խոսքը, իսկ շրջապատում գտնվող եւ իր վրա ազդող մնացած ամեն ինչի նկատմամբ մնում է անտարբեր։ Միայն հիպնոսացնողի հրահանգով նա կարող է ընկալել այլ գրգռիչներ։ Եվ ահա այս դրության մեջ, երբ ուսումնասիրվող մարդը անվերապահորեն ենթարկվում է հիպնոսացնողի հրահանգներին, կարելի է տարբեր բովանդակության ներշնչումներ կատարել։ Կարելի է կարգադրել, որ նա կատարի տարբեր գործողություններ, արտասանի բանաստեղծություններ, երգի, նկարի եւ այլն։ Այս վիճակում սովորելու եւ հմտություններ ձեռք բերելու ընթացքը խիստ արագանում է։ Այդ բոլորը կատարվում է առանց գիտակցելու, որի պարզ ապացույցներից մեկն այն է, որ հիպնոսացված դրությունից դուրս բերելուց հետո մարդը ամբողջապես մոռանում է իր հետ տեղի ունեցածը (ռետրոգրադային ամնեզիա)։
Բայց հոգեբանության համար այստեղ բացառիկ հետաքրքրություն է ներկայացնում բավական անսպասելի եւ վերին աստիճանի կարեւոր մի երեւույթ, հիպնոսացված վիճակում մարդիկ, հիպնոսացնողի հրահանգով (ներշնչմամբ) վերհիշում են վաղուց անցած իրադարձությունները, իրենց ունեցած ապրումները, որոնք սովորական պայմաններում մատչելի չեն գիտակցական վերհիշման համար։ Նրանց կարելի է համոզել, որ ունեն այլ տարիք, ասենք միջին տարիքի մարդուն կարելի է ներշնչել, որ նա 6 տարեկան երեխա է, եւ ահա նա սկսում է երեխայություններ անել, փոխվում է ձայնի երանգավորումը՝ դառնալով մանկական, եւ այլն։ Այսպիսով ենթագիտակցությունը, որը ըստ էության մեր հիշողությունն է, պահպանում է այն ամենը, ինչը երբեւիցե ընկալվել եւ ապրվել է մեր կողմից, սակայն այդ բոլոր տպավորությունները կարող են վերարտադրվել միայն հատուկ պայմաններում։
Հիպնոսի ժամանակ կատարվող ներշնչումը կարող է հրահանգներ պարունակել նաեւ մոտ ապագայում որոշ գործողություններ կատարելու մասին։ Այսպես, եթե ներշնչվում է, որ 20 րոպե անց, արդեն հիպնոսացված դրությունից դուրս բերվելուց եւ նորմալ գիտակցական վիճակի վերադառնալուց հետո, տվյալ անձնավորությունը պետք է արտասանի իր գիտեցած բանաստեղծություններից մեկը, ապա նա որպես կանոն կատարում է այդ՝ չկարողանալով բացատրել իր արարքը։ Նա պարզապես պատասխանում է, որ ինքը այդպես ցանկացավ, բայց թե ինչո՞ւ՝ չի կարող բացատրել։ Այդ կերպ կարելի է ստիպել ուսումնասիրվողին կատարել բազմաթիվ այլ գործողություններ, բացառությամբ այնպիսիների, որոնք խստորեն հակասում են նրա բարոյական սկզբունքներին։ Հետեւաբար կասկած չի կարող լինել այն մասին, որ ներշնչանքը, մինչեւ գործողության վերածվելը, պահպանվել էր ենթագիտակցորեն՝ ազդելով գիտակցական վարքի սովորական ընթացքի վրա եւ ունենալով չկասեցվող, անխուսափելի ուժ։
Հենց այս ձեւով էլ, մասնավորապես, ապացուցվում է, որ հոգեկան երեւույթները՝ մտքերը, ցանկությունները եւ մտադրությունները, դիրքորոշումները, կարող են գոյություն ունենալ, ուղղություն տալ մեր գործողություններին, բայց չգիտակցվել։ hhpress.am

Ռ. Գ